Bài học về não bộ và thể dục từ Giáo sư Wendy Suzuki

Suốt nhiều năm, vùng hippocampus trong não bộ luôn khiến tôi say mê. Năm 1998, khi còn là trợ lý giáo sư trẻ tuổi tại Đại học New York, tôi bắt đầu nghiên cứu hippocampus với mong muốn tạo nên dấu ấn lớn trong khoa học, khám phá ra điều gì đó thực sự vĩ đại. Vì thế, tôi quyết định chỉ tập trung nghiên cứu. Trong suốt sáu năm, tôi chỉ chú tâm tìm hiểu cách hippocampus hình thành những ký ức mới.

Quãng thời gian đó, các mối quan hệ xã hội của tôi không được tốt. Tôi ăn quá nhiều đồ ăn nhanh và cảm thấy rất uể oải. Chính điều đó đã đưa tôi đến phòng gym. Một năm rưỡi sau khi tập luyện, tôi cảm thấy tuyệt vời. Và tôi nhận ra một điều tuyệt vời: trí nhớ của tôi, trí nhớ phụ thuộc vào vùng hippocampus mà tôi đang nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, dường như được cải thiện. Có lẽ chính nhờ mức độ hoạt động thể chất mới mẻ này đã mang đến sự thay đổi phi thường, khiến khả năng viết lách của tôi cũng tiến bộ hơn. Đó là khoảnh khắc đầu tiên tôi bắt đầu thực sự quan tâm đến việc tập thể dục có thể ảnh hưởng đến não bộ như thế nào, đồng thời hỗ trợ vùng hippocampus ra sao. Tên tôi là Wendy Suzuki, Giám đốc Cao đẳng Nghệ thuật và Khoa học tại Đại học New York, Giáo sư Thần kinh học và Tâm lý học. Vì nghiên cứu về tác động của thể dục lên não bộ, mọi người thường hỏi tôi về "cảm giác hưng phấn khi chạy" (runner's high). Nó là gì và làm thế nào để đạt được trạng thái đó? Thực tế, tôi không phải người chạy giỏi. Tuy nhiên, chạy bộ là một cách tuyệt vời để bắt đầu, bởi vì runner's high chính là cảm giác hưng phấn khi chạy. Nhưng đây là tin vui: bạn không cần phải là một vận động viên chạy marathon để có được cảm giác này. Mỗi lần bạn vận động cơ thể, bạn đang mang đến cho não bộ thứ mà tôi gọi là "bồn tắm bong bóng tuyệt vời của các chất dẫn truyền thần kinh" - dopamine, serotonin, noradrenaline, endorphin. Và đó chính là yếu tố then chốt dẫn đến tác dụng cải thiện tâm trạng của việc tập thể dục. Nhưng đó chỉ là tác dụng ngắn hạn. Vậy còn tác dụng lâu dài thì sao? Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn tắm bong bóng cho não bộ thường xuyên, trong một tuần, một tháng hoặc thậm chí vài năm?

Đó là lúc các "yếu tố tăng trưởng" bắt đầu hoạt động. Vậy yếu tố tăng trưởng có tác dụng gì? Các nhà khoa học biết rằng yếu tố tăng trưởng đi thẳng đến hai vùng then chốt của não bộ. Thứ nhất là vùng hippocampus. Hippocampus là một cấu trúc phi thường. Đây là một trong số ít vùng não của người có khả năng tạo ra các tế bào não hoàn toàn mới ở tuổi trưởng thành. Và các yếu tố tăng trưởng này giúp vùng hippocampus sản sinh ra các tế bào hippocampus mới khỏe mạnh. Điều đó có ý nghĩa gì? Trí nhớ của bạn sẽ được cải thiện. Thứ hai là vỏ não trước trán, đóng vai trò quan trọng trong khả năng chuyển đổi và tập trung chú ý của bạn. Đó là một số thay đổi tức thời và lâu dài mà bạn có được nhờ tập thể dục, bắt đầu với "bồn tắm bong bóng thần kinh" đó. Bạn không cần phải trở thành vận động viên chạy marathon hay ba môn phối hợp để có được những lợi ích này. Bạn có thể nói, "Ồ, tôi là người lười vận động, không có hy vọng gì cho tôi cả." Đây là lý do tại sao ai cũng có hy vọng: đó là nguyên tắc về tính dẻo dai của não bộ (brain plasticity). Tính dẻo dai của não bộ là khả năng phi thường của não bộ để thay đổi hoặc điều chỉnh các kết nối thần kinh. Bạn có đi bộ nhiều không? Bạn có chạy không? Bạn có đang duy trì hoạt động thể chất không? Bạn có đang học những điều mới? Với tính dẻo dai của não bộ, ngay cả khi bạn đã lười vận động suốt đời, bạn vẫn có thể bắt đầu hướng tới một bộ não lớn hơn, khỏe hơn, linh hoạt hơn và hạnh phúc hơn.

Tôi rất khuyến khích mọi người tự mình trải nghiệm. Bây giờ bạn đã biết về mặt khoa học, rằng việc tập thể dục như tắm bong bóng cho não bộ, sẽ giúp bạn tập trung tốt hơn, cải thiện tâm trạng. Vậy tại sao bạn không bắt đầu áp dụng nó vào cuộc sống? Lời khuyên động lực của tôi dành cho tất cả mọi người là hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt và bắt đầu với những hoạt động bạn đã biết là mình thích. Nếu bạn ghét chạy bộ, thì đừng chạy. Bạn không nhất thiết phải chạy. Chỉ cần đi bộ 10 phút thôi cũng sẽ mang lại cho bạn những lợi ích tức thời như giảm lo lắng, giảm trầm cảm. Bất kỳ ai cũng có thể làm được điều đó. Thậm chí bạn không cần phải thay đồ tập gym. Hoặc bắt đầu một cách thực tế. Một trong những điều tôi đã làm trong thời kỳ đại dịch là biến buổi dọn dẹp hàng tuần thành một buổi tập thể dục. Bạn đã bao giờ xem bộ phim "Quý bà Doubtfire" chưa? Bạn đã bao giờ thử bắt chước điệu nhảy của Robin Williams với máy hút bụi chưa? Nó sẽ khiến bạn mệt đấy. Nhưng đó lại là một bài tập tim mạch tuyệt vời. Và nếu bạn mang đến niềm vui và sự thích thú cho ngay cả việc cọ rửa bồn tắm, thì nó sẽ thú vị hơn, đốt nhiều calo hơn. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhặt, sau đó dần dần tăng thêm. Bạn có thể đi bộ thêm một chút không? Bạn có thể đỗ xe xa hơn một chút không? Bạn có thể đẩy thêm một vòng xe hàng ở Costco không? Hãy mở rộng định nghĩa về việc đưa thêm vận động vào cuộc sống của bạn. (Theo Giáo sư Wendy Suzuki).