Doanh số bán lẻ của Mỹ bất ngờ sụt giảm trong tháng 5, làm dấy lên lo ngại về sức mua đang yếu đi của người tiêu dùng, dù thu nhập vẫn tăng trưởng ổn định nhờ thị trường lao động.

Theo báo cáo từ Bộ Thương mại Hoa Kỳ công bố ngày thứ Ba, doanh số bán lẻ trong tháng 5 đã giảm 0,9%, mức giảm lớn nhất kể từ tháng 1. Sự sụt giảm này chủ yếu đến từ việc doanh số xe hơi lao dốc sau khi người tiêu dùng đã tranh thủ mua trước khả năng tăng giá do các mức thuế nhập khẩu mới. Các dữ liệu khác cũng cho thấy sản lượng tại các nhà máy - không tính lắp ráp ô tô - cũng giảm, cho thấy nhu cầu trong nước đang yếu dần. Bức tranh tiêu dùng mờ dần giữa bất ổn thương mại. Chính sách thuế nhập khẩu đầy biến động và khó lường của cựu Tổng thống Donald Trump đã làm tăng thêm mức độ bất ổn trong nền kinh tế, khiến nhiều doanh nghiệp e ngại mở rộng kế hoạch đầu tư hay sản xuất. Trong khi đó, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) được kỳ vọng sẽ giữ nguyên lãi suất ở mức 4,25% - 4,5% trong cuộc họp giữa tuần này để theo dõi thêm tác động của thuế quan và căng thẳng tại Trung Đông. Theo ông Michael Pearce, Phó kinh tế trưởng tại Oxford Economics: “Các đợt công bố thuế quan rõ ràng đã tác động đến thời điểm mua sắm các mặt hàng đắt tiền như ô tô, tuy nhiên hiện chưa thấy dấu hiệu tiêu dùng nói chung bị ảnh hưởng nặng. Tuy nhiên, chúng tôi dự báo tốc độ tiêu dùng sẽ chậm lại đáng kể vào nửa cuối năm khi thuế quan bắt đầu bào mòn thu nhập thực tế.” Tình hình chi tiết trong tháng 5. Doanh số bán lẻ tổng thể: giảm 0,9% trong tháng 5 (sau khi giảm nhẹ 0,1% trong tháng 4). Doanh số xe và phụ tùng ô tô: giảm mạnh 3,5%. Doanh số tại các trạm xăng: giảm 2,0% do giá xăng rẻ hơn. Doanh số thiết bị xây dựng và làm vườn: giảm 2,7%. Dịch vụ ăn uống và quán bar: giảm 0,9% – thường được coi là chỉ báo "sức khỏe" tài chính hộ gia đình. Ngược lại, một số lĩnh vực ghi nhận tăng trưởng: Bán hàng trực tuyến: tăng 0,9%. Quần áo: tăng 0,8%. Đồ nội thất: tăng 1,2%. Thể thao, nhạc cụ, sách: tăng 1,3%. Trong khi đó, doanh số bán lẻ lõi (không tính ô tô, xăng, vật liệu xây dựng và dịch vụ ăn uống), vốn phản ánh gần nhất chi tiêu tiêu dùng trong GDP, đã tăng 0,4% sau khi được điều chỉnh tăng nhẹ trong tháng 4.

Rủi ro đối với chi tiêu đang tăng. Chi tiêu tiêu dùng chiếm hơn 2/3 hoạt động kinh tế Mỹ. Trong quý II, giới phân tích kỳ vọng mức tăng trưởng tiêu dùng đạt ít nhất 2% (so với 1,2% trong quý I). Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta dự báo GDP quý II có thể phục hồi lên mức 3,5% hàng năm, chủ yếu nhờ nhập khẩu giảm mạnh. Tuy nhiên, các yếu tố rủi ro đang tích tụ: Thị trường việc làm bắt đầu hạ nhiệt. Các khoản vay sinh viên được khôi phục khiến nhiều hộ gia đình mất thêm thu nhập khả dụng. Tài sản hộ gia đình bị ảnh hưởng do biến động trên thị trường chứng khoán do thuế quan. “Triển vọng tiêu dùng hiện nay khá mờ mịt,” ông Bill Adams – Kinh tế trưởng của Ngân hàng Comerica – nhận định. Chứng khoán Mỹ đã giảm điểm, lợi suất trái phiếu kho bạc cũng giảm, trong khi đồng USD lại tăng nhẹ so với rổ tiền tệ.

Giá cả và áp lực lạm phát trong tương lai. Một phần lý do khiến lạm phát trong tháng 5 có vẻ “hiền hòa” có thể là do các nhà bán lẻ đã tung ra nhiều chương trình giảm giá. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo giá cả có thể tăng trở lại trong thời gian tới. Báo cáo của Cục Thống kê Lao động cho thấy giá nhập khẩu lõi (không tính nhiên liệu và thực phẩm) tăng 0,4% trong tháng 5, sau khi đã tăng 0,5% trong tháng 4. So với cùng kỳ năm ngoái, giá nhập khẩu lõi tăng 1,3%. Nguyên nhân chính là do đồng USD suy yếu, mất khoảng 6,2% giá trị từ đầu năm – hệ quả từ chính sách thương mại bất định của Trump khiến nhà đầu tư mất niềm tin vào tài sản Mỹ. “Đây là một tín hiệu cho thấy lạm phát sẽ tăng trở lại vào mùa hè và kéo dài sang mùa thu,” ông Ben Ayers, chuyên gia kinh tế tại Nationwide, nhận định.

Tình hình sản xuất công nghiệp. Báo cáo từ Cục Dự trữ Liên bang cho thấy sản lượng công nghiệp tăng nhẹ 0,1% trong tháng 5, chủ yếu nhờ: Ô tô: tăng vọt 4,9%. Thiết bị hàng không và vận tải khác: tăng 1,1%. Tuy nhiên, khi loại bỏ ô tô, sản lượng lại giảm 0,3%, với các ngành như sản phẩm kim loại, máy móc và hàng tiêu dùng năng lượng không bền đều đi xuống. Ngành sản xuất – chiếm hơn 10% nền kinh tế Mỹ – phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu, nên chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách thuế quan. “Sự bất định kéo dài về chính sách thương mại khiến nhiều doanh nghiệp chưa dám mở rộng đầu tư hoặc mua sắm thiết bị mới, do không chắc về nhu cầu tương lai,” bà Shannon Grein, chuyên gia kinh tế tại Wells Fargo, nhận xét. “Chúng tôi dự báo sản xuất công nghiệp sẽ tiếp tục ‘giậm chân tại chỗ’ trong các tháng tới.”